گفتگو با کامبیز نرماشیری | سوددهی چشمگیر، احیای رشتهها و رشد علمی؛ روایت تحول دانشگاه آزاد سیستان و بلوچستان
به گزارش خبرگزاری آنا، سیستان و بلوچستان، استانی پهناور در جنوب شرق ایران، با سواحل گسترده در دریای عمان، کوهستانهای مرتفع، بیابانهای وسیع و تالابهای منحصر به فرد، جغرافیای متنوع و چشماندازی طبیعی دارد که با زندگی مقاوم و خلاق مردمانش پیوند خورده است. مردمی که در شرایط دشوار، همواره از مهماننوازی، خلاقیت و تلاش برای توسعه منطقه دست نکشیدهاند.
دانشگاه آزاد اسلامی با رویکرد حل مسأله و بهرهگیری از ظرفیتهای واحدهای خود در سراسر کشور، سعی دارد پتانسیلهای هر منطقه را شناسایی و به بهترین شکل در مسیر توسعه علمی، اقتصادی و اجتماعی فعال کند. این رویکرد باعث شده هر واحد دانشگاهی، بسته به ویژگیها و نیازهای منطقه، نقش ویژهای در توسعه محلی ایفا کند؛ یکی از نمونههای موفق این تلاشها، دانشگاه آزاد اسلامی سیستان و بلوچستان است که با ظرفیتهای گسترده آموزشی، پژوهشی و اقتصادی خود، توانسته تحولات چشمگیری ایجاد کند.
ویژه برنامه «از نزدیک» این بار میزبان کامبیز نرماشیری، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی سیستان و بلوچستان است تا از نزدیک درباره دستاوردها، برنامهها و تحولات این واحد دانشگاهی گفتوگو کنیم. دانشگاه آزاد اسلامی سیستان و بلوچستان طی سالهای اخیر، با احیای رشتههای تحصیلی متوقف، توسعه طرحهای دانشبنیان، ایجاد پروژههای کشاورزی و آبزیپروری و مشارکت فعال در اقتصاد محلی، تحولی پایدار در مسیر رشد علمی و اقتصادی استان ایجاد کرده است.
این دانشگاه با بهرهگیری از ظرفیتهای منطقه و مشارکت مردم، توانسته علاوه بر ارتقای جایگاه علمی و آموزشی، زمینه اشتغال و توسعه اقتصادی را نیز فراهم کند و به الگویی موفق برای سایر واحدهای دانشگاه آزاد در کشور تبدیل شود. در این گفتگو، نرماشیری از برنامهها، پروژهها و موفقیتهای دانشگاه سخن گفته و تصویر روشنی از تلاشهای این واحد برای تبدیل محدودیتها به فرصتهای واقعی ارائه میدهد.
معرفی دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان
نرماشیری در ابتدای سخنان خود، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان یاد استاد شهید طهرانچی، رئیس سابق دانشگاه آزاد اسلامی را گرامی داشت و برای ریاست دانشگاه آزاد اسلامی بیژن رنجبر آرزوی موفقیت کرد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به قدمت و گستردگی این دانشگاه گفت: واحد زاهدان در سال ۱۳۶۱ افتتاح شد و در کل استان ۶ واحد، ۲ مرکز و ۲۴ پردیس دانشگاهی فعالیت میکنند. استان حدود ۳۰ هزار دانشجو دارد و در حدود ۴۰۰ رشته و مقطع تحصیلی از کاردانی تا دکتری تخصصی، پزشکی و پیراپزشکی ارائه میشود. حدود ۲۵۰ عضو هیأت علمی و ۷۵۰ کارمند در استان فعالیت دارند و مجموع هیأت علمی و کارکنان استان به 1000 نفر می رسد.
احیای رشتههای تحصیلی بر اساس آمایش و نیاز منطقه
وی افزود: از دستورات شهید طهرانچی این بود که اگر رشتهای تضعیف شد، باید به سمت آن حرکت کرد تا عرصه برای آن رشته فراهم شود و دانشجوها جذب آن رشته شوند. با بررسی آمایشی رشتهها در کل استان، بر اساس نیاز هر منطقه، رشتههای تحصیلی موجود و ظرفیتهای استان در صنایع، کشاورزی و سایر حوزهها احصا شد. رشتهها بر مبنای نیاز مردم منطقه و نیاز شغلی آن شهر بررسی شد و بسیاری از رشتههایی که دانشجویان کمتر به آنها رجوع می کردند، احیا شدند.
احیا رشته شیلات با حمایت شهید طهرانچی و مشارکت مردم
رئیس دانشگاه آزاد سیستان و بلوچستان با اشاره به ظرفیت های منطقه گفت: در حوزه سواحل مکران و چابهار، با توجه به شرایط و ظرفیتهای منطقه، نیاز به متخصص آبزیپروری وجود داشت. رشته شیلات دانشگاه آزاد اسلامی چابهار پانزده سال تعطیل بود اما با پیگیری شهید طهرانچی، عرصه آبزیپروری در استان احیا شد. سال اول با یک مزرعه پرورش میگو ۲۰ هکتاری که به صورت اجارهای در اختیار دانشگاه بود، شروع شد و در سال دوم دو مزرعه دیگر راهاندازی شد؛ یکی اجارهای و دیگری مشارکتی با مردم. این اقدام باعث شد رشته شیلات بعد از پانزده سال احیا شود.
نرماشیری افزود: با توجه به نیاز هر منطقه، بررسی آمایشی رشتهها در کل استان انجام شد. با توجه به گستردگی استان سیستان و بلوچستان، نیازها از شهری به شهر دیگر بسیار متفاوت است. بنابراین، بر اساس آمایش انجامشده، رشتههای تحصیلی موجود و ظرفیتهای استان در حوزه صنایع، کشاورزی و سایر بخشها احصا شد. رشتهها بر مبنای نیاز مردم هر منطقه و نیاز شغلی همان شهر بررسی شدند و بسیاری از رشتههایی که نیاز منطقه را پوشش میدادند اما دانشجویان کمتر به آنها گرایش داشتند، بهکمک طرحهایی که به دستور شهید طهرانچی اجرا شد، احیا گردیدند.
ویی با اشاره به طرحهای احیا شده در استان گفت: در حوزه سواحل مکران و چابهار، با توجه به شرایط و ظرفیتهای منطقه، به متخصصان آبزیپروری نیاز داشتیم. رشته شیلات دانشگاه آزاد اسلامی چابهار به مدت پانزده سال تعطیل بود. ما عرصه آبزیپروری را در آن منطقه ایجاد کردیم و شهید طهرانچی گامبهگام به ما دستور میدادند و راهنمایی میکردند که چگونه عرصه آبزیپروری را در استان احیا کنیم.
همکاری با صنعت و بورسیه دانشجویان
نرماشیری با اشاره به دو نمونه موفق از همکاری این واحد دانشگاهی با صنعت گفت: یک بخش خصوصی، ۱۰ نفر از دانشجویان رشته شیلات را بورسیه صددرصد کرد و شهریه آنها را تا پایان تحصیل تقبل نمود. دانشجویان در قالب طرح پویش، سه روز در هفته کار و سه روز تحصیل میکنند و پس از فارغالتحصیلی، جذب همان شرکت میشوند. قرارداد همکاری با حوزهٔ آبزیپروری در حاشیهٔ رویداد صدرا در چابهار امضا شد و اتفاقات مثبتی در این رویداد رخ داد که به تقویت پایههای آموزشی رشته شیلات کمک کرد.
وی افزود: در جنوب استان، پرورش و تولید موز در منطقه باهوکلات چابهار انجام میشود. با تفاهمنامهای با شرکت آریا موز باهو، ۲۰ دانشجوی بومی بورسیه شدند. یکی از مشکلات اصلی شرکت، نبود نیروی متخصص بومی بود. بیشتر نیازها در مقطع کاردانی بود تا دانشجویان سریعتر وارد بازار کار شوند. این تفاهمنامه باعث شد دانشجویان در حین تحصیل و پس از آن در همان شرکت مشغول به کار شوند.
ورود اساتید به صنعت و ایجاد آزمایشگاههای کاربردی
نرماشیری با اشاره به فراهم کردن زمینه برای ورود اساتید به صنعت گفت: اساتید دانشگاه در رشتههای مختلف تخصص دارند و با حمایت و مشاوره دانشگاه، برخی از آنها که پیشتر تنها در حوزه آموزش و پژوهش فعال بودند، اکنون وارد فعالیتهای صنعتی شدهاند.
وی افزود: یکی از اقدامات مهم دانشگاه، همکاری با اساتید واحد زاهدان در رشته علوم آزمایشگاهی بود که منجر به راهاندازی یک آزمایشگاه تشخیص طبی در یکی از ساختمانهای دانشگاه شد. این آزمایشگاه با بهرهگیری از ظرفیتهای مشارکت اقتصادی دانشگاه، هماکنون بهطور فعال مشغول به کار است.
نرماشیری تأکید کرد: تا پیش از این، اعضای هیأت علمی تنها به آموزش و پژوهش میپرداختند، اما اکنون در عرصههای صنعتی و اقتصادی نیز حضور پیدا کردهاند.
وی با اشاره به ظرفیت بالای استان در حوزه کشاورزی اظهار داشت: استان ما در حال حاضر بیشترین پتانسیل را در بخش کشاورزی و آبزیپروری دارد.
او با یادآوری اینکه استان در حوزه صنعت نوپا است، ادامه داد: با وجود صنایعی مانند فولاد و پتروشیمی که به دستور مقام معظم رهبری در سواحل مکران راهاندازی شدهاند، به تدریج وارد صنایع عظیم میشویم و آیندهای درخشان پیش روی استان است.
وی سپس درباره فعالیت اساتید دانشگاه توضیح داد: اساتید رشته کشاورزی که با مشکلات و کمبود دانشجو در سطح کشور مواجه بودند، گرد هم آورده شدند و هر یک مسئول اجرای یک پروژه در سطح استان شدند. هدف این است که هر استاد توسعه صنایع مرتبط با کشاورزی و مواد غذایی را برعهده گیرد؛ صنعتی که یکی از نیازهای اصلی جامعه است.
او افزود: تمام این پروژهها در سامانه ساجد ثبت شده و برای هر کدام، ناظر و مجری از میان اعضای هیأت علمی دانشگاه تعیین شده است.
تشکیل قرارگاه ویژه استان و سند توسعه پنج ساله
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان بیان کرد: یکی از رهنمودهای شهید طهرانچی در آخرین شورای دانشگاه، که حدود یک تا دو ماه پیش از شهادت ایشان برگزار شد، این بود که در سال پنجم سند، ارتباط دانشگاه با جامعه تقویت شود. بر این اساس، به سمت تحقق این هدف حرکت کردیم.
وی افزود: در استان، جلساتی با دستگاههای اجرایی برگزار کردیم و معضلات و مشکلات استان احصا شد. در همین راستا، به دستور شهید طهرانچی، قرارگاه ویژه استان سیستان و بلوچستان تشکیل شد. جا دارد از شهید طهرانچی، معاونان، قائممقام و مدیران سازمان مرکزی که در شکلگیری این قرارگاه همکاری داشتند، قدردانی کنم.
نرماشیری گفت: یکی از دستاوردهای این قرارگاه، تدوین سند توسعه پنجساله دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان است که برای سالهای ۱۴۰۵ تا ۱۴۱۰ تنظیم شده است.
وی افزود: در این سند، بر ارتباط مؤثر با جامعه تأکید شده تا معضلات و مشکلات شناسایی و با رویکردی بومی و محلی حل شود.
استفاده از علم شهروندی برای حل مسائل استان
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان اظهار کرد: یکی از اقدامات شاخصی که اخیراً در استان اجرا شده و در کشور کمنظیر است، استفاده از علم شهروندی یا Citizen Science است. در کشور ما، مردم در جمعهای خانوادگی یا محافل کوچک درباره مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی اظهار نظر میکنند و گاهی راهکارهای مفیدی ارائه میدهند. دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان میخواهد پلی ارتباطی میان مردم و دولت باشد و از طریق علم شهروندی، نظرات مردم را در حوزههای مختلف جمعآوری کند.
وی افزود: در هر شهر جلساتی برگزار میشود؛ ابتدا مشکلات شناسایی و سپس راهکارهای پیشنهادی مردم جمعبندی و به دولت منتقل میشود تا از دل این تعامل، ارتباطی پایدار میان مردم، دولت و دانشگاه شکل گیرد. یکی از اهداف این طرح، پرورش هزار نفر از مردم استان بهعنوان پژوهشگر است تا هرکدام در گروههای مختلف مسئولیتهایی را بر عهده بگیرند.
نرماشیری بیان کرد: سابقه چنین طرحهایی در برخی کشورها وجود دارد، اما در ایران کمسابقه است. اگر این الگو موفق عمل کند، میتواند به سراسر کشور و حتی خارج از دانشگاه آزاد اسلامی گسترش یابد.
از زیاندهی تا اقتصاد دانشبنیان؛ تحقق نگاه شهید طهرانچی در دانشگاه آزاد سیستان و بلوچستان
نرماشیری تأکید کرد: شهید طهرانچی همیشه میگفتند که وظیفه دانشگاه بیزینس نیست، اما باید دارای اقتصادی پایدار باشد؛ اقتصادی که در خدمت آموزش و پژوهش قرار گیرد. این رویکرد را سرلوحه کار خود قرار دادیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی سیستان و بلوچستان گفت: استان ما تا حدود ۶ یا ۷ سال گذشته از نظر اقتصادی در وضعیت زیاندهی قرار داشت، اما از آن زمان تاکنون روند رو به رشدی را تجربه کرده است. واحد زاهدان بهعنوان واحد مرکز استان، پس از پنج سال زیاندهی، طی دو سال اخیر وارد مرحله سوددهی شد. سود مالی این واحد در سال گذشته دو میلیارد تومان بود، اما امسال به ۵۴ میلیارد تومان رسیده است؛ یعنی رشد ۲۷ برابری (معادل ۲۷۰۰ درصد).
وی افزود: در مجموع، سود استان از ۶۰ میلیارد در دو سال پیش به ۱۲۰ میلیارد در سال گذشته و بیش از ۱۸۰ میلیارد تومان در سال جاری رسیده و برای سال آینده نیز ۳۰۰ میلیارد تومان پیشبینی شده است. بخش عمده این سود از درآمدهای غیرشهریهای حاصل شده است.
نرماشیری گفت: یکی از ضعفهای گذشته استان این بود که بیشتر درآمدها از محل شهریه دانشجویان تأمین میشد، اما اکنون با تعریف طرحهای اقتصادی دانشبنیان متناسب با ظرفیتهای استان، بهویژه در حوزه کشاورزی و آبزیپروری و سایر بخشها، شاهد سوددهی قابل توجه هستیم. از سال ۱۳۹۹ تاکنون، در یک بازه چهارساله، سود استان از ۱۷ میلیارد به ۱۸۰ میلیارد تومان رسیده است؛ یعنی رشد هزار درصدی در چهار سال، دقیقا مطابق آنچه شهید طهرانچی بر آن تأکید داشتند که دانشگاه باید روند توسعه و تعالی را در پیش گیرد.
وی افزود: طرحهایی مانند پرورش میگو و ماهی در قفس که برای اولین بار در دانشگاه آزاد استان سیستان و بلوچستان اجرا شده، آزمایشگاه مواد غذایی و لوازم آرایشی و بهداشتی در چابهار، بستهبندی ادویه در نیکشهر، کشت نخل خرما و تولید پاجوش در ایرانشهر، دامپروری در ایرانشهر و سراوان، فرآوری محصولات خرما در خاش، احیای زمین ۲۰۰ هکتاری کشاورزی در خاش که پس از ۲۰ سال بایر بودن به زیر کشت ذرت علوفهای رفت، همچنین در زابل با توجه به ظرفیتهای موجود در مرزهای میرجاوه و میلک، بحث گیاهپزشکی را آغاز کردیم و آزمایشگاه تشخیص طبی نیز وجود دارد. علاوه بر این، مرغداری در زاهدان در حال انجام است و در زابل نیز پرورش ماهی در استخر و محصولات کشاورزی دنبال میشود.
نرماشیری اظهار کرد: در هر شهر، متناسب با ظرفیتهای محلی، طرحهای اقتصاد دانشبنیان تعریف شده و بیشتر مجریان این طرحها اعضای هیئت علمی دانشگاه هستند. دانشجویان نیز در این پروژهها فعالیت میکنند تا علاوه بر تحصیل، مهارتآموزی کرده و برای ورود به بازار کار آماده شوند.
وی یادآور شد: استان سیستان و بلوچستان با وجود محدودیتها، ظرفیتهای بالایی برای رشد دارد و شهید طهرانچی همواره بر استفاده از این ظرفیتها تأکید میکردند. زمانی در جداول رتبهبندی دانشگاه آزاد اسلامی، استان سیستان و بلوچستان در رتبه آخر یعنی سیودوم قرار داشت، اما با تلاش کارکنان، اعضای هیئت علمی و دانشجویان و نیز راهنماییهای سازمان مرکزی و حمایتهای بعد از شهادت شهید طهرانچی توسط دکتر رنجبر، روندی رو به رشد را تجربه کردیم.
از دستور شهید طهرانچی تا ارتقای رتبه استان؛ تهدیدها به فرصت تبدیل شدند
نرماشیری در پایان با بیان خاطرهای از شهید طهرانچی گفت: در جلسهای که در مشهد برگزار میشد، شهید طهرانچی در حال سخنرانی بودند. از ایشان اجازه گرفتم تا چند دقیقه صحبت کنم. به ایشان گفتم: آقای دکتر، اجازه بدهید از دوستان سازمان مرکزی بخواهم به استان راهکار بدهند تا بتوانیم روند رو به رشد را اجرایی کنیم.
وی افزود: پس از آن جلسه، شهید طهرانچی دستور تشکیل قرارگاه را صادر کردند و کمکهای مؤثری انجام شد که موجب انگیزه و انرژی بیشتر در میان نیروهای استان شد. در نتیجه، پس از حدود هشت تا نه ماه، رتبه استان از سیودوم به بیستویکم ارتقا یافت. پیشبینی میکنیم امسال نیز با ثبت مستندات تفاهمنامه عملکردی، رتبه استان از سال قبل بهتر شود. همه واحدهای دانشگاهی استان رشد داشتهاند؛ بهویژه واحد زاهدان که از رتبه پنجم به رتبه یک کشور رسیده است. این موفقیتها نشان میدهد که اگر بخواهیم، میتوانیم در استانی با چالشهای فراوان، تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم و از ظرفیتها برای رشد دانشگاه و نظام مقدس جمهوری اسلامی بهره ببریم.
انتهای پیام/
